Hoogbegaafdheid

Een andere manier van denken en doen.

Wat is Hoogbegaafdheid?

Ongeveer 2.5% van de bevolking is hoogbegaafd. Persoonlijkheid, creativiteit en doorzettingsvermogen spelen een belangrijke rol.
Er zijn verschillende manieren om hoogbegaafdheid te omschrijven en te definiëren.

Bij een IQ-score tussen de 90 en 109 heb je een gemiddelde intelligentie, tussen de 110 en 119 een bovengemiddelde intelligentie. Met een IQ tussen de 120 en 129 word je begaafd genoemd en vanaf 130 dus hoogbegaafd.
Geeft een IQ score nu echt aan wat en wie je bent?

In 2007 heb ik samen met een 20 tal specialisten hoogbegaafdheid meegewerkt aan de ontwikkeling van het Delphi-model. Het onderstaande model is voor mij, tot nu toe, de essentie wat hoogbegaafdheid is, zonder dat er een IQ score aan wordt gekoppeld.

Maud Kooijmans-van Thiel geeft in het Delphi-model weer wat het betekent om hoogbegaafd te zijn, van binnenuit, zoals het ervaren wordt door hoogbegaafden zelf. Dit model maakt duidelijk hoe de vele indrukken, die de hoogbegaafde persoon binnenkrijgt via de gevoelige zintuigen, verbonden zijn met de intensieve emotionele beleving. De ontwikkeling van het zelfbeeld door middel van de behoefte aan autonomie wordt gekoppeld aan de ontwikkeling van het denken en de taal.

Delphi-model

Een hoog IQ ‘van binnen’ is volgens het Delphi-model slechts één van tien samenhangende aspecten van hoogbegaafdheid. Als we gaan kijken hoe deze aspecten er voor hoogbegaafde personen, komen we op drie innerlijke kenmerken. Te weten: autonoom zijn, hoogintelligent denken en rijkgeschakeerd voelen.

Zijn

Autonoom

  • Velt eigen oordeel
  • Maakt eigen afwegingen
  • Blijft daarbij tot iets beters zich aandient

Denken

Hoogintelligent

  • Zeer analytisch van aard
  • Matrix-denken: meerdere sporen, niveaus en tijdstippen tegelijkertijd
  • Metacognitie: nadenken over de matrix zelf
  • Patroonherkenning
  • Gemakkelijk afwisselen tussen divergeren en convergeren
  • Groot associatievermogen
  • Goed geheugen

Voelen

Rijkgeschakeerd

  • Veel emoties tegelijkertijd
  • Soms zoveel dat afsluiten nodig is
  • Sterk verweven
  • Genuanceerd en kleurrijk
Het Delphi-model geeft drie kenmerken aan, die betrekking hebben op de wisselwerking met de buitenwereld, de relatie tot de maatschappij. Pientere mensen zijn gedreven. Ze willen veel, het liefst steeds iets nieuws en ze zijn nieuwsgierig. Ze zijn leergierig, willen ontdekken, gaan ver door. Ze raken makkelijk in een flow.

Willen

Gedreven en nieuwsgierig

  • Veel willen
  • Het liefst meteen
  • Telkens weer iets nieuws
  • Leergierig, willen ontdekken
  • Vastbijten
  • Heel ver doorgaan
  • Gemakkelijk in een flow

Doen

Scheppingsgericht

  • Altijd en met veel plezier, bezig met maken van iets: model, proces, theorie, plan, techniek, methode, analyse, overzicht, uitvinding, verbetering, spel, idee, product, puzzel, schilderij, muziekstuk 
  • Denkwerelden, structuren, verhalen, beelden.

Waarnemen

Hoogsensitief

  • Gradueel ander neurologisch systeem: meer dunnere en snellere zenuwen, gevoeliger zenuwuiteinden, meer en snellere synapsen, brein op meerder plaatsen actief
  • Alles komt tegelijkertijd in volle nuance, heel precies, met volle lading binnen

Ben ik hoogbegaafd?

Een IQ test kan bevestigen dat je hoogbegaafd bent, maar wat als de scoren niet hoog genoeg is, zegt zo’n test dan dat je niet hoogbegaafd bent? IQ-tests zijn een veelgebruikte manier om hoogbegaafdheid te meten, maar het is belangrijk om te weten dat een hoog IQ niet de enige indicator is. Er zijn andere kenmerken die ook kunnen wijzen op hoogbegaafdheid, zoals uitstekende prestaties in specifieke vaardigheden, zoals taal of wiskunde, creativiteit en verbeeldingskracht, een grote nieuwsgierigheid en een sterk verlangen om te leren, en een groot inlevingsvermogen en gevoeligheid voor anderen.

Er zijn op internet heel wat lijstjes te vinden met kenmerken van hoogbegaafdheid. Onderstaande lijst kan je helpen bij je herkenning over hoogbegaafdheid.

  • Je voelt je al heel je leven “anders”
  • Je hebt moeite met autoriteit
  • Je hebt een sterk rechtvaardigheidsgevoel
  • Je verveelt je meestal vreselijk op verjaardagen en feestjes
  • Je grapjes worden vaak niet begrepen (voorkeur voor taalgrapjes)
  • Mensen hebben moeite te begrijpen wat je zegt
  • Als dit vaak voorkomt ga je ervan uit dat jij het dan wel mis zal hebben, want alle anderen denken iets anders
  • Je denkt niet-conformistisch
  • Je hoorde er op school vaak niet bij
  • Je ziet snel oplossingen voor problemen
  • Je hebt een neiging tot verslaving (games, sigaretten, alcohol…)
  • Je vindt het erg moeilijk om te starten met iets dat gedaan moet worden
  • Je bent een echte wereldverbeteraar
  • Je bent erg trouw en loyaal
  • Je stelt hoge eisen, vooral aan jezelf
  • Je verveelt je snel
  • Je hebt een gruwelijke hekel aan herhalingen
  • Je bent snel geprikkeld door iets
  • Je bent snel geïrriteerd en ongeduldig
  • Je hebt veel innerlijke onrust
  • Je tobt vaak
  • Je kunt je volledig verliezen in datgene waarmee je bezig bent
  • Je denkbeelden worden niet begrepen of zelfs totaal genegeerd
  • Je hebt de naam ingewikkeld of moeilijk te doen
  • Je bent vaak serieus
  • Je durft het ene moment alles en dan weer totaal niets 
  • Je hebt een laag zelfbeeld
  • Je hebt vaak het gevoel onder je niveau te presteren
  • Je hebt problemen met organiseren van je leven
  • Je stelt dingen uit
  • Je maakt dingen vaak niet af
  • Je hebt veel versnipperde projecten
  • Je hebt een sterke drang naar prikkels
  • Je bent overgevoelig voor zintuiglijke waarnemingen
  • Je bent creatief (muziek, toneel, schrijven, …)
  • Je bent erg intuïtief
  • Je hebt vaste procedures om dingen te doen
  • Je doet vaak verschillende dingen tegelijk: multitasken (bv: verschillende boeken tegelijk lezen)
  • Je ziet altijd wel een beer op de weg

Deze lijst is samengesteld door Rianne van de Ven en gebaseerd op meerdere lijstjes met kenmerken/gedrag/eigenschappen.

Disclaimer: Veel hoogbegaafden herkennen zich in dit lijstje. Maar als je je herkent in dit lijstje, betekent dat nog niet dat je hoogbegaafd bent. Deze lijst is geen wetenschappelijk instrument.